آیا احترام به عقاید جزو حقوق بشر است؟

نویسنده: شکاک منطق
برگرفته شده از: کانون اگنوستیک ها و آتئیستهای ایران
********************

بارها شده که دوستانی آمده اند و می گویند که به عقاید احترام بگذارید و یا از این دست سخنان. گذشته از اینکه این سخن یک مغلطه است و مغلطه بودن آن را در آلبوم عکس مغالطات توضیح داده ایم (http://goo.gl/luHnBY)؛ برای یک بار هم که شده توجه دوستان را به یک مهم جلب می کنیم.

...

در اعلامیه جهانی حقوق بشر چیزی بنام "حق احترام به عقاید" وجود ندارد. هرچند کشورهای اسلامی تلاش فراوانی برای افزودن چنین حقی کرده اند، اما بخاطر اینکه چنین حقی ناقض حقوق اساسی است هرگز تصویب نشده است.

 

البته مسخره کردن و توهین به باورها یک ضرورت نیست و بهترین راه روش گفتگوی خردورزانه است. اما حتی اگر توهین یا تمسخری به باور افراد (نه خود آنها) انجام شود این عمل ناقض حقوق پایه ای بشر نیست.

 

برای مستند بودن سخن ابتدا دو ماده اصلی مرتبط در اعلامیه جهانی حقوق بشر را می آوریم:

ماده ی ۱۸

هر انسانی محق به داشتن آزادی اندیشه، وجدان و دین است؛ این حق شامل آزادی دگراندیشی، تغییر مذهب [دین]، و آزادی علنی [و آشکار] کردن آئین و ابراز عقیده، چه به صورت تنها، چه به صورت جمعی یا به اتفاق دیگران، در قالب آموزش، اجرای مناسک، عبادت و دیده بانی آن در محیط عمومی و یا خصوصی است.

ماده ی ۱۹

هر انسانی محق به آزادی عقیده و بیان است؛ و این حق شامل آزادی داشتن باور و عقیده ای بدون [نگرانی] از مداخله [و مزاحمت]، و حق جستجو، دریافت و انتشار اطلاعات و افکار از طریق هر رسانه ای بدون ملاحظات مرزی است.

 

اگر در این دو ماده دقت بکنید؛ ماده ١٨ آزادی اندیشه و داشتن باور و عقیده است (نه احترام به آن)؛ حق داشتن باوری با حق محترم بودن آن متفاوت است. برای درک بیشتر این تفاوت دقیقن ماده ١٩ آمده است؛ آزادی بیان، هرکسی آزاد است عقیده و اندیشه ی خود را بیان کند (به شرطی که به دیگر حقوق بشر آسیبی نزند و برای همین است بیان سخنان تبعیض آمیز، نژادپرستانه، و توهین به خود افراد بخاطر اینکه ماده های دیگر را زیرپا می گذارد ممنوع است).

 

با نگرش به این دو ماده دقیق می توان دید که هرکس می تواند آزادانه باور دیگران را نقد و حتی اگر لازم دید مسخره کند. چون باور افراد چیزی اکتسابی و قابل تغییر است و از حقوق اولیه بشری او نیست.

 

پس در یک کلام هر انسانی آزاد است هر باوری را داشته باشد، آن باور را در فضای شخصی یا مناسک عمومی خود را داشته باشد و آزادی دارد که آن را بیان کند. اما این حق وجود ندارد که اگر آنها را بیان کرد و فرد دیگری عقیده یا باوری در تضاد آن داشت و این تضاد را بیان کرد و یا حتی این باور را مسخره کرد، حقوق پایه ی بشری شما را زیر پا گذاشته باشد.